Kamuda açıklanacak verilerden yasadışı gelir elde etmeyi önlemek amacıyla alınan çeşitli önlemlerden biri de insider trading ile ilgili olmuştu. SPK bu konuya ilişkin bilgilendirmeyi resmi adresleri üzerinden paylaşmıştı. Peki, tam olarak insider trading nedir, nasıl yapılır, cezası ne kadar?
Merkez bankaları faiz kararlarını açıklarken piyasaların bu karar olumlu, olumsuz ya da durağan bir tepki vermesi beklenir. Bu süreçte kararı önceden bilmek yatırımcının piyasada önceden pozisyon almasını sağlar. Kar elde etmek veya zarara uğramamak adına yapılan yasadışı işlemlerden biri de insider trading olarak biliniyor.
İnsider trading nedir, nasıl yapılır?
Türkçeye “içerden öğrenenlerin ticareti” anlamına gelen insider trading açıklanacak olan faiz kararını bir şekilde bağlantıları aracılığıyla önceden tespit ederek bu karar öncesi pozisyonunu ona göre belirlemek olarak tanımlanabilir.
Örnek olarak bir merkez bankasının yüksek oranda faiz indirimine gideceğini önceden içerideki bağlantıları aracılığıyla öğrenen bir yatırımcı bu karar öncesi ülke para biriminin mevduatını yabancı para biri mevduatına çevirirse insider trading yapmış olur. Yani karar sonrası piyasalarda ülke para birimi düşmeden o mevduatını başka bir para birimine çevirdiği için durumdan karlı çıkar. Aynı olay tam tersi için de söylenebilir yüksek miktarda faiz artırımı yapılacağını önceden öğrenen bir kişi ülke para biriminin karar sonrası değer kazanacağını bildiğinden elindeki döviz mevduatını bozdurarak ülke para birimine geçer. Böylelikle dövizini yüksekten bozdurduğu için karlı bir işlem yapmış olur. Ancak bu bilgilerin içeriden öğrenilmesi piyasa koşullarını olumsuz etkileyeceği için konuya ilişkin çeşitli önlemler alınmış durumda.
İnsider trading suç mu, cezası ne kadar?
Merkez bankalarının kararlarının önceden, içeriden öğrenilerek bu duruma göre pozisyon alınmasını önlemek için insider trading suçlar kapsamına eklenmişti. SPK’nın bilgi suiistimali olarak isimlendirdiği suç tanımına göre 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 106’ncı maddesinde bu durum açık bir şekilde suç olarak tanımlanmıştı. Bu suçun cezası olarak da 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası ya da adli para cezası alınacağı belirtilmişti. Adli para cezası kararı çıkması durumunda da verilecek olan para cezası elde edilen menfaatin iki katından az olmayacak şekilde verilecek. Örnek olarak insider trading suçunu işleyen bir kişi bu durumdan 100 bin lira menfaat sağladı. Alacağı adli para cezası 200 bin liradan az olamayacak.