Yatırım, en basit ifadeyle hayatınızı idame ettirmek için yaptığınız harcamalarınız düşüldükten sonra gelirinizde artan kısım ile yani tasarruflarınızı değerlendirme sürecidir. Aslında oldukça kompleks ve farklı tanımlamaların yapılabileceği bir kavram olan yatırım, özetle geleceğiniz için bugün yapmış olduğunuz tasarrufların yönlendirilmesidir. Gelecekten bahsettiğimiz ve kıymetli emekleriniz karşılığına elde ettiğiniz gelirinizi kullandığınız için de yatırım yaparken planlı ve belirlediğiniz hedefe yönelik hareket etmek oldukça önemlidir.
Peki hedefe yönelik yatırım nedir? Hedef yönelik yatırım nasıl yapılır? Dikkat etmeniz gereken detaylar neler olabilir? Bireysel yatırım kavramı, adı üzerinde bireysel bir süreç olduğu için kişiye özel detaylara sahiptir. Öncelikle, yatırım stratejinizi belirlerken kişilik özellikleriniz, risk algınız, geleceğe dair beklentileriniz denklemdeki en önemli değişkenlerdir. Bunlar her yatırımcıya göre farklılık gösteriyor olsa da hedefe yönelik yatırım stratejisi belirlenirken atılacak belli başlı adımlardan bahsedilebilir.
Piyasalarda işlem yapan, tasarruflarını yönlendiren her yatırımcı için sayısız strateji söz konusudur. Bu stratejileri, vadeye, risk algısına, varlık türlerine göre sınıflandırmak mümkün. Ancak hedefe yönelik yatırım kavramını, bunların hepsinin üzerinde davranış biçimi olarak tanımlayabiliriz.
Hangi yatırım türünü seçerseniz seçin; yöntemleriniz kadar amacınız en kritik belirleyici olacaktır. Örneğin; kısa vadede satın almak istediğiniz bir ev, araba için; orta ya da uzun vadede çocuğunuzun eğitimi, emekliliğiniz için yatırım yapmak isteyebiliriz. Hedef yönelik yatırım yaparken bunlardan biri ya da bir başka unsur sizin hedefiniz olabilir.
Hedefe yönelik yatırım yaparken hangi adımlar atılmalı
Bir hedef doğrultusunda yatırım yapıyorsanız atmanız gereken ilk adım bu hedefi net bir şekilde belirlemeniz olacaktır. Ardından hedefiniz için gerekli olan bütçeyi belirledikten sonra bu hedefe uygun vadeyi ortaya koymanız gerekir. Bunları belirlerken mevcut gelir düzeyiniz, gelecekte gelirinizde yaşanabilecek potansiyel değişimlerin analizini yapmanızda da fayda olacaktır. Eğer mümkünse; iş hayatınızda yaşanabilecek muhtemel değişiklikler, giderlerinizde yaşanabilecek potansiyel artışlar (evlilik, çocuk sahibi olmak vs.) gibi durumları dikkate almak önemlidir.
Tüm bu analizlerinizden sonra hedefinize ulaşmak için belirlediğiniz vadeye ve tasarruf tutarlarınıza en uygun yatırım şeklini belirlemelisiniz. Bu hususta yatırım yapacağınız varlıkları seçerken risk toleransınızı dikkate almalısınız. Örneğin; hedefinize uygun bir yatırım planında kısa vadeli getiriler sunan al-sat stratejilerinde risk profilinize uygun hareket etmeniz ve duygusallıktan olabildiğince kaçınarak hedefe odaklı hamleler yapmanız çok önemlidir. Uzun vadeli hedefe yönelik yatırımlarda riskten uzak durarak nihai hedefe odaklanmak için daha düşük risk düzeyinde yatırımlar yapılması mantıklı olacaktır. Unutulmamalıdır ki; kısa vadede getiri söz konusu olduğunda birçok açıdan şans faktörü ve duygular da devreye girecektir. Hedefe odaklı yatırım, planlama ve bu plana sadakat gerektirdiği için bu tür aksiyonlara yer olmadığını, kısa vadede yüksek getiriden çok hedefin ön planda olması gerektiğini söylemek yanlış olmaz.
Hedefe yönelik yatırım için en uygun sistem: BES ve Bireysel emeklilik fonları
Türkiye’de hedefe yönelik yatırım konusunda en güzel örneklerden biri de Bireysel Emeklilik Sistemi. Bireysel emeklilik fonlarının seçiminde yatırımcılara 2021 yılında tanınan seçim özgürlüğü hakkı sonrasında BES’in yatırım özelliği daha da güçlenmiş oldu.
Bireysel Emeklilik Sistemi’nin temel işleyişinde, kişilerin emeklilik sonrası yaşanabilecek gelir kayıplarının BES ile tamamlanması hedefleniyor. Yani, kişiler azalan aylık gelirindeki açığı BES’ten elde edecekleri düzenli maaş ya da toplu para ile kapatabiliyorlar. Zaten birçok şirketin BES poliçeleri yapılırken de katılımcıların emeklilikteki gelir beklentisi sorularak ona uygun primler hesaplanıyor. Sistemde prim ödenerek geçirilen süre arttıkça kişilerin hedef maaşa ya da hedeflenen toplu paraya ulaşmak için çalışırken ödemesi gereken BES prim tutarı da düşüyor.
Son yıllarda BES’te azaltılan kesintiler ve devlet teşvikleri sayesinde sistem, emeklilik dışında orta vadeli hedefler için yatırım yapılabilmesini de destekliyor. Örneğin; çocuğunun 15 yıl sonraki üniversite eğitimi için düzenli birikim ve yatırım yapmak isteyen katılımcılar için de BES, hedefe yönelik yatırım için uygun bir enstrüman olarak karşımıza çıkıyor.