Türkiye’de ihracatın dijitalleşmesini ve blokzincir altyapısı üzerinden yönetilebilmesini amaçlayan ‘İhracat Sürecinin Blokzincir Teknolojisi ile (Ülke İçinde) Uçtan Uca Tasarımı’ projesinde ikinci faz çalışmaları sona erdi. İkinci faz çalışmalarının sonuçları 27 Şubat 2023 tarihindeki kapanış toplantısında kamuoyu ile paylaşıldı.
İhracat süreçlerindeki iş ve işlemlerin, Blokzincir Ağı üzerinde yürütülmesi, yönetilmesi ve takibini amaçlayan İhracat Sürecinin Blokzincir Teknolojisi İle (Ülke İçinde) Uçtan Uca Tasarımı Teknik İşbirliği Projesi‘nde ikinci faz çalışması tamamlandı.
Hazine ve Maliye Bakanlığı finansmanıyla, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Ticaret Bakanlığı tarafından geliştirilen “İhracat Sürecinin Blokzincir Teknolojisi ile (Ülke İçinde) Uçtan Uca Tasarımı” Teknik İşbirliği Projesi’nin İkinci Faz Kapanış Toplantısı 27 Şubat 2023 tarihinde Ticaret Bakanlığı Söğütözü Yerleşkesi Konferans Salonunda gerçekleştirildi.
Program, 6 Şubat’ta 10 ilde hissedilen deprem nedeniyle hayatını kaybeden vatandaşlarımız için 1 dakikalık saygı duruşuyla başladı.
Toplantının açılış konuşmacıları arasında Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türkiye Başkan Vekili ve Ankara Ofis Başkanı Mehmet Üvez, Hazine ve Maliye Bakanlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü Kerem Dönmez ve Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürü Mehmet Ali Kılıçkaya yer aldı.
EBRD’nin 2022 yılında en çok yatırım yaptığı ülke Türkiye
Toplantının açılış bölümünde ilk söz alan Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) Türkiye Başkan Vekili ve Ankara Ofis Başkanı Mehmet Üvez, EBRD’nin 2022 yıl sonu itibariyle faaliyette bulunduğu 37 ülkede 6.623 projeye 180 milyar avro tutarında finansman sağladığını 2022 yılı yatırımlarının ise 13 milyar avro ile rekor kırdığını hatırlattı. EBRD’nin Türkiye’de faaliyetlerine başladığı 2009 yılından bu yana toplamda 396 projeyle 17 milyar avrodan fazla yatırım yaptığını ve 2022 yılındaki 1,6 milyar avroluk yatırımla EBRD’nin en fazla yatırım yaptığı ülkenin Türkiye olduğunu söyledi. EBRD’nin Türkiye yatırımlarının yüzde 93’ü özel sektöre yönelik olup, Türkiye tüm EBRD ülkeleri arasında liderliğini sürdürüyor.
İhracatın dijitalleşmesi adına öncü bir projeyi tamamladıkları için mutlu olduklarını söyleyen Üvez’in projeye ilişkin değerlendirmeleri şöyle:
“Üretim sürecinden iletim sürecine kadar tüm sektörleri etkileyen dijital dönüşümün önemli etki potansiyeline sahip olduğu alanlardan biri de dış ticaret. Dış ticarette, dijitalleşme ve yeni nesil teknolojilerin kullanılması ile sağlanacak etkinlik artışı aynı zamanda EBRD’nin diğer öncelikli politika alanları olan yeşil ekonomik dönüşümü ve başta kadınlar olmak üzere dezavantajlı grupların ekonomiye katılımını destekleyecektir. Bu proje EBRD’nin Türkiye’de uygulamaya koyduğu ilk dijital dönüşüm teknik işbirliği projesi olmakla gurur duyduğumuz bir alandır. İhracatta blokzincir teknolojisinin getireceği zaman ve maliyet etkinliklerini, dolayısıyla ticaretin kolaylaştırılması alanında sağlanabilecek verimlik artışı ve sosyal faydayı tüm paydaşlara göstermek ve ticaretin dijitalleşmesi adında önümüzdeki dönemde atılacak adımlara bir ışık tutabilmeyi amaçladık. Teknik işbirliğimizin gerek teknik boyutları gerekse mevzuat, düzenleyici çerçeve ve yönetişim alanında sunacağı öneriler ile ihracatta dijitalleşme konusunda çok boyutlu bir perspektif sunmasını ve bu süreçte paydaşlarımızla işbirliği içerisinde ilerlemesini hedefledik. İhracat süreçlerinin blokzincir ağına taşıması sadece süreç ve maliyetlerde bir iyileşmeye neden olmayacak, kağıtsız ticarete geçiş ile iklim krizi ile mücadele ve yeşil dönüşüm de desteklenecektir. Ayrıca ihracat maliyetlerinde ve fiziksel dolaşımda sağlanacak azalma başta kadın işletmeler ve KOBİ’ler olmak üzere dezavantajlı grupların ihracat süreçlerine katılımını artıracak. Böylece daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ihracat ekosisteminin yaratılmasına da katkı sağlayacaktır.”
Hazine ve Maliye Bakanlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü Kerem Dönmez: EBRD ile yürütülen en önemli projelerden biri
Açılış konuşmasında blokzincir gibi teknoloji yoğun alanlarda yapılacak yatırımların ülkemiz ekonomisine ciddi katkılar verdiğine değinen Hazine ve Maliye Bakanlığı Dış Ekonomik İlişkiler Genel Müdürü Kerem Dönmez, “Proje, Ticaret Bakanlığı ile EBRD’nin birlikte yürüttüğü önemli projelerden biri olmuştur” dedi. EBRD Türkiye Donör Fonu’nu gerek EBRD-Türkiye ilişkilerinde gelinen seviyeyi göstermesi, gerekse Türkiye’nin yükselen donör kimliğine katkı vermesi bakımından son derece önemsediklerini aktaran Dönmez, “Donör Fonu kapsamında EBRD ile yürüttüğümüz faaliyetlerde, kadın ve genç istihdamı, enerji verimliliği, yüksek teknolojiye yönelik projeler ön plana çıkmaktadır. Bakanlık olarak EBRD Donör Fonu’ndan destek sağladığımız İhracat Sürecinin Blokzincir Teknolojisi ile (Ülke İçinde) Uçtan Uca Tasarımı Teknik İşbirliği Projesi, Ticaret Bakanlığımız ile EBRD’nin birlikte yürüttüğü önemli projelerden biri olmuştur. İkinci fazın tamamlanmasıyla birlikte proje çıktılarının başta ihracatçı firmalarımız olmak üzere tüm paydaşlarımız için önemli faydalar sağlamakta olduğunu görmek memnuniyet vericidir” dedi.
Blokzincir teknolojisinin pandemiyle önemi daha da artan dijitalleşmenin sunduğu fırsatlar içerisinde yenilikçi bir yer tutmasının yanı sıra blokzinciri özellikle kayıtların güvenli bir şekilde tutulması adına çok önemli bir araç olarak nitelendiren Dönmez şöyle devam etti:
“Blokzincir teknolojisi, maliyetlerin azaltılması, iş ve işlemlerde sürecin kısaltılması ve şeffaflığın, dijital entegrasyonun ve verimliliğin artırılması gibi katkılarla ihracat ve elektronik ticaret süreçlerini önemli ölçüde kolaylaştırmaktadır. Özellikle dış ticaret, mevzuata uyum, lojistik ve tedarik zinciri gibi alanlarda blokzincir teknolojisi ile önemli avantaj sağlanabileceğini bu projeyle bir kez daha görmüş oluyoruz. İhracat sürecinin blokzincir ile uçtan uca tasarlanması kısmında uluslararası ödemelerin de sistem içerisinde yer alması önemli. Bu çerçevede, finansal aracıların sisteme dahil olması ve Merkez Bankası’nın çalışmalarını sürdürdüğü dijital TL gibi para birimleriyle birlikte yenilikçi ödeme araçlarının sistemde kullanılması önem arz etmektedir. Dolayısıyla Merkez Bankası ve BDDK gibi ödeme süreçlerinde aktif rol alabilecek kuruluşların da sürece dahil olmasını önemsiyoruz. Türkiye olarak dijitalleşme kapsamında çalışmalarımızı ilerleyen dönemde daha da geliştirme konusunda son derece kararlıyız. Bu çerçevede EBRD gibi kalkınma odaklı kuruluşlarla çalışmalarımızı sürdüreceğiz.”
Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürü Mehmet Ali Kılıçkaya:
Proje çalışmalarımıza temel teşkil edecek
Ticaret Bakanlığı’nın blokzincir ve yapay zekâ başta olmak üzere gelişen teknolojilerin ticaret alanında kullanımı amacıyla çeşitli çalışmalar projeler yürüttüğünü ifade eden Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürü Mehmet Ali Kılıçkaya, “E-ihracat bakanlığımızın öncelikli alanlarından biridir. E-ihracatımızın ihracat içindeki yüzde 1,3’lük payını 2030’da yüzde 10’a çıkartmayı hedefliyoruz. Bu vizyon doğrultusunda e-ihracatı destekleyen çalışmalarımızın yanı sıra süreci hızlandıracak ve kolaylaştıracak blokzincir teknolojisi de önceliklerimiz arasında” dedi. Kılıçkaya, blokzincir üzerinde oluşturulan finansal varlıklar ve bu finansal varlıkların altyapısını oluşturan akıllı sözleşmelerin yıllık 450 milyon dolar gelir üretmesi ve toplam değerinin 5.3 Milyar Dolara ulaşmasının öngörüldüğünü hatırlattı.
Blokzincir gibi yeni nesil teknolojilerin dijital doğaları gereği işlemlerin kolay izlenebilirliğine, tedarik zinciri yönetiminin iyileştirilmesine ve taklit ürün riskinin azaltılmasına olanak tanıdığını ifade eden Kılıçkaya, bugün çıktıları sunulan İhracat Sürecinin Blokzincir Teknolojisi İle (Ülke İçinde) Uçtan Uca Tasarımı Teknik İşbirliği Projesi’nin de bunun kanıtı olduğunu söyledi. Projenin ikinci fazında elektronik ticaret gümrük beyannamesi yani “ETGB” olarak da bilinen basitleştirilmiş gümrük beyannamesi (BGB) ile gerçekleştirilen mikro ihracat işleminin ele alındığına ve bu kapsamda havayolu ile ABD’ye olan ihracat sürecinin analize tabii tutulduğuna işaret eden Kılıçkaya sözlerini şöyle sürdürdü:
“Projenin ikinci fazında hazırlanan kavram kanıtı çalışmalarında biz gördük ki akıllı sözleşmeler sayesinde aracı aktörlere olan bağlılık azaltılıp işlem basamaklarında yüzde 35 oranında bir düşüşle eşyanın gümrükten çıkış sürecinde sadeleşme sağlanabilmektedir. Süreç boyunca iyileştirme opsiyonları sayesinde paydaşların ihracat maliyetlerinin azaltılabileceği tespit edilmiştir. Bunun yanında kavram çalışmamız göstermiştir ki ihracat sürecinde tekrarlayan veri paylaşımının ortadan kaldırılması, kâğıt tabanlı prosedürlerin azaltılması, paydaşlar arası iş birliğinin artırılması, belgede sahteciliğin önlenmesi, süreçlerin akıllı sözleşmeler yoluyla hızlandırılması ve veri güvenliği ile izlenebilirliğin güçlendirilmesi blokzincir teknolojisinin faydalarından sadece birkaç tanesidir. Biz, bu etkinliği bir kapanış olarak görmüyoruz, çalışmalarımıza temel teşkil edecek bir adım olarak görüyoruz. Önümüzdeki dönemde blokzincir ile ilgili çalışmalarımıza uluslararası paydaşlarımız ile devam edeceğiz.”
Açılış konuşmalarının ardından söz alan Atez Yazılım Teknolojileri A.Ş. Proje Koordinatörü Ümmügülsüm Özalp proje hakkında katılımcıları ve kamuoyunu bilgilendirdi. Programın son bölümünde ise katılımcılar için Kavram Kanıtı çalışması kapsamında hayata geçirilen uygulamaların gösterimi yapıldı.
İkinci faz çalışmalarında neler yapıldı?
İhracat Sürecinin Blokzincir Teknolojisi ile (Ülke İçinde) Uçtan Uca Tasarımı Teknik İşbirliği Projesi’nde ikinci faz çalışmaları geçen yıl 28 Temmuz tarihinde başladı ve Kasım 2022 tarihinde başarıyla tamamlandı.
Elektronik ticaret gümrük beyannamesi yani “ETGB” olarak da bilinen basitleştirilmiş gümrük beyannamesi (BGB) ile ABD’ye havayolu kullanılarak yapılacak kolonya ihracatının ele alındığı Faz-2 kapsamında, Blokzincir kullanımı ile Basitleştirilmiş Gümrük Beyanı adımlarının %35 oranında azaltıldığı ortaya kondu. Bunun yanı sıra bu etkinin ihracatta diğer süreçlerde de iyileşme sağlayacağı tespit edildi.
Ayrıca, hava yolu üzerinden gerçekleştirilecek bir ihracat işleminin süreçlerine taraf olan tüm paydaşların (ihracatçı, hızlı kargo operatörü, gümrük müşaviri, hava yolu şirketi, e-ticaret platformu ve kamu kurumları gibi) şeffaflık ve aynı zamanda güven içerisinde işlem yapabilecekleri bir ekosistemin Blokzincir teknolojisi ile sağlanabileceği tekrar ortaya kondu.
Projenin birinci fazı hakkında
6 Aralık 2021’de başlatılan projenin açılış toplantısı 8 Mart 2022 tarihinde yapıldı, projenin ilk faz çalışmaları 28 Temmuz’da tamamlanmıştı.
Karayolu ile Hollanda’ya yapılacak elektrikli bisiklet ihracatının ele alındığı, Konvansiyonel ihracat süreçlerinin blokzincir teknolojisi ile yeniden tasarlandığı ve işlem basamaklarının %40 azaltıldığı ilk fazda; süreçlerde şeffaflık, kağıtsız ticaretin hayata geçirilmesi, aracı kurumların kaldırılması gibi proje başında ortaya konan hedeflerin tümü gerçekleştirilmişti.
Ayrıca ihracat süreçlerinde yer alan ihracatçı, gümrük müşaviri, nakliye şirketi, banka, sigorta şirketi ve kamu kurumları gibi paydaşların şeffaflık ve aynı zamanda güven içerisinde işlem yapabilecekleri bir ekosistemin blokzincir ile mümkün olduğu sonucuna ulaşılmıştı.
