NFT, blockchain teknolojisinin kullanımıyla sanatın yeniden biçimlendirilmesi başka bir ifadeyle koleksiyon parçalarının dijital yansımaları olarak adlandırılabilir.
Blockchain kavramı her ne kadar kripto paralar ile hayatımıza girmiş olsa da; konuyla sınırlı düzeyle bile ilgili olan herkes, kripto paraların blockchain hususunda buzdağının sadece görünen kısmı olduğunu anlayabilirler.
Blockchain altyapısının bir ürünü olan NFT’ler de son yıllarda popülaritesini artırmaya daha da önemlisi anlaşılmaya ve uygulanmaya başladı.
Öyle ki bahsettiğimiz NFT meselesi, bugün bir, grafik tasarımsızını yaşayan en değerli sanatçı haline getirebilecek kadar güçlü.
Sanat hayatı boyunca basılı, fiziki tek bir eserini 100 dolara bile satmayı başaramayan Mike Winkelmann -Dijital dünyadaki ismiyle Beeple– bir dijital resim dosyasıyla (JPG) 69 milyon dolara satmayı başardı.
Sadece bir JPG dosyası deyip de geçemeyeceğimiz bu fotoğrafın sanatsal değeri bir kenara dursun; 21.069 x21.069 piksel boyutundaki fotoğrafın 69 milyon dolar gibi bir değere ulaşabilmesini sağlayan teknolojiden NFT’den bahsedelim.
NFT nedir?
Dijital ortamlar ve fiziksel dünya arasındaki sınırların bulanıklaşmaya, iç içe geçmeye başlamasıyla birlikte mülkiyet başta olmak üzere temel yasal kavramlar bir kez daha tartışılmaya başlandı.
Evet, mülkiyet her açıdan önemlidir ama hangi tür mülkiyetten bahsediyoruz, dijital evrendeki mi yoksa fiziki evrendeki mi? Şimdiden kafalar karışmaya başladı bile, değil mi?
Tam da bu kafa karışıklığı ortamında yükselen bir değerden bahsediyoruz; NFT. Non-fungible token yani Türkçesiyle ‘karşılaştırılamaz’ tokenlar, bir başka deyişle, benzersiz, eşsiz, tek olan tokenlar…
Şimdilik bir sanat eserinin orijinalinin dijital dünyadaki kanıtı, sertifikası olarak nitelendirebileceğimiz NFT’ler blockchain teknolojisinin bir mucizesi olarak karşımıza çıkıyor. En büyük üstünlüğü ise blockchain kurgusundan aldığı güçle, hiçbir NFT’ni eşit oluşturulamayacağı gerçeğidir.
“NFT nedir?” sorusunun en kısa yanıtı olarak; bir NFT veya “karşılaştırılamaz token”, bir blok zincirine kaydedilmiş ve birbiriyle değiştirilemeyen bir bilgi birimidir.
Tıpkı uçak bileti gibi düşünebilirsiniz; Hepsi bilet ama…
Takas edilebilir kripto para birimlerinin (Bitcoin ve diğer altcoinler veya bu konudaki diğer herhangi bir para birimi gibi) aksine, NFT’ler “değiştirilemez” – kopyalanamaz, takas edilemez veya eşit olarak değiştirilemezler.
Bir NFT, belirli bir mal veya hizmeti temsil eden ve diğer tüm NFT’lerden farklı olan verileri içerir; benzersizdirler. Tıpkı iki uçak biletinin aynı olmadığı gibi – bir biletin belirli bir günde, belirli bir uçuşta belirli bir koltuğu vardır.
NFT’lerin ve kripto para birimlerinin ortak özelliği, işlemleri kaydetmek için blok zincir teknolojisini kullanmalarıdır. Bir blok zinciri, bilgileri (işlem verileri ve zaman damgası gibi) dağıtılmış bir veritabanında kaydeder ve bu bilgiler bağlantılı “bloklar” halinde düzenlenir.
Blok zincirinin cazibesi, diğer tüm blokları değiştirmeden “zincir”deki bir bloğu değiştirmek mümkün olmadığından, modifikasyona karşı dirençli olmasıdır. Diğer çekici özellikler arasında, blok zincirinin merkezi olmayan olması ve güvenilir ve güvenilir olduğu anlamına gelen anında izlenebilirliğe sahip olması yer alır.
Ancak, NFT’lerin temel özelliği “tokenizasyon”dur. Bu, önceden likit olmayan varlıkları “yarı likit” varlıklara dönüştürerek, bilginin ilgili olduğu varlığı “ticarete konulabilir” hale getirir.
NFT ile mülkiyet kavramını bir kez daha gözden geçirmeye ne dersiniz?
Peki, NFT’yi üstün kılan özellikler pratikte nasıl çalışır? NFT’lerin en eski kullanım durumu, dijital çağda “sahipliğin” nasıl tanımlanacağının en basit örneğini sağlayan sanatın alınıp satılması konusuyla açıklanabilir.
Hukukta mülkiyet, “şeylerden en mutlak şekilde yararlanma ve tasarruf etme hakkı” iken fikri mülkiyet, “fikri” veya “maddi olmayan” yaratımlara uygulanabilir kuralları içerir ve bu yaratımları, sahiplenilebilecek ya da sahip olunan “maddi olmayan mülkiyet” düzeyine yükseltir. Ancak günümüz hukuk sistemleri, dijital varlıkları doğrudan mülkiyet, konusu olarak ele almaz.
Peki sanat eseri alım satımında kanun nasıl işliyor? Fiziksel sanat eserlerinde maddi mülkiyet ve fikri mülkiyet olmak üzere iki tür mülkiyetten söz edilebilir.
Öte yandan, dijital sanat eserlerinde sadece bir tür mülkiyetle karşılaşırız: fikri mülkiyet. Bu, dijital sanat eserlerinde yalnızca bir mülkiyetin var olduğu anlamına gelir ve bu, yaratıcının fikri mülkiyetidir. Birisi bir galeriden bir tablo satın aldığında, fikri mülkiyeti değil, “maddi mülkiyeti” – fiziksel tuval ve boyayı – satın alır. Dijital sanat eseriyle ilişkili bir NFT satın aldığınızda, bu bir tuval ve boya satın alma değildir; kanunen sahip olunamayacak bilgileri satın alıyorsunuz.
Deneyimlerimiz, bugün satılan çoğu NFT’nin bir hizmet sağladığını (yapıtın doğrulanması) veya bir lisans verdiğini (dijital sanatı kullanmak ve keyfini çıkarmak için sınırlı bir izin) verdiğini ve mülkiyetin alıcıya geçtiğini göstermektedir.
Kısacası, NFT alıcılarının ne satın aldıklarını anlamaları gerektiği ve satıcıların “mülkiyet” ile ilgili de dahil olmak üzere işlemde yasal kesinlik elde etmek için NFT’lerin reklamını nasıl yaptıklarına dikkat etmeleri gerektiği anlamına gelir. Mülkiyet veya hakların devrinin amaçlandığı durumlarda, bu uygun şekilde belgelenmelidir.
NFT’ler nasıl düzenlenir?
Şu anda NFT’leri düzenleyen özel bir regülasyon bulunmuyor. Yasalar ve düzenleyiciler genellikle teknolojinin hızına yetişemediklerinden eleştiriliyorlar.
Henüz kripto para konusu bile finans dünyasında ve hukuki süreçler anlamında devasa bir sorun olarak karşımızda dururken NFT’ler konusunda biraz daha zamana ihtiyacımız olduğu kesin. Ama genel tanımlama olarak NFT’lerin, diğer herhangi bir çevrimiçi varlıkla tamamen aynı düzenlemeye tabi olduğunu söyleyebiliriz.
En önemli soru işareti, bir NFT’nin geçerli yasalar kapsamında bir menkul kıymet veya diğer düzenlenmiş bir araç olarak nitelendirilip nitelendirilmediğini belirlemektir. Bu öncelikle NFT’nin oluşturulma ve satılma amacına göre belirlenir. Örneğin, amaç halk için yatırım getirisi yaratmaksa, bu muhtemelen bir menkul kıymet olarak kabul edilecektir.
Ek olarak, halka sunulan NFT’ler, satıcılardan yüksek derecede şeffaflık talep eden ve haksız ticari uygulamalara karşı tüketicinin korunmasını sağlayan yerel tüketici yasalarına tabi olacaktır.
Bu arada, vergi muamelesi söz konusu olduğunda, bu, bir satış veya lisans, ulusal veya uluslararası bir işlem ve işletmeden tüketiciye (B2C) veya işletmeden işletmeye olup olmadığı gibi işlem türüne göre belirlenecektir. -iş (B2B). Bu, ister pazaryeri, ister satıcı veya alıcı olun, ilgili paydaş için de farklı olacaktır. Bu hususlar göz önüne alındığında, daha sonraki bir aşamada kötü yasal sürprizlerden kaçınmak için herhangi bir uyum sorunuyla ilgili olarak erkenden uzman tavsiyesi almak ihtiyatlı olacaktır.
NFT’ler sadece sanat eserleriyle mi sınırlı kalacak?
Tabii ki, NFT’ler yaygınlaştıkça, yeni ve spesifik düzenlemelerin de bu gelişmeleri takip edeceğinden şüphe yok…
Peki, NFT’ler sadece sanat eserleriyle mi sınırlı kalacak yoksa dijital varlıkların geleceğini mi temsil ediyor? Bildiğimiz kadarıyla NFT’lerin dünyaya daha geniş bir şekilde nüfuz ettiğinin kesinlikle erken belirtileri var; NFT’ler, hayırsever bağışlar, marka işbirlikleri ve sanal deneyimler için sanat dünyasının ötesinde kullanılmıştır.
Gerçekten de, NFT‘ler, yaratımların kolayca para kazanılabileceği dijital bir dünyaya yumuşak bir geçişi kolaylaştırabilir, ancak riskleri ve sınırlamaları olmadan geldiği yanılgısına kapılmayalım. NFT’lere bağlı potansiyel tuzakları anlamalı ve dijital varlıklara diğer tüm varlıklarda olduğu gibi titizlik ve inceleme süreciyle yaklaşılmalıdır.
