Açık Bankacılık, Türkiye’de ve dünyada fintech çözümleri arasında en popüler alt başlıklardan biri olarak karşımıza çıkıyor. Her geçen gün dijitalleşen dünyamızda, alışkanlıklarımız, ihtiyaçlarımız ve bunlara karşılık üretilen çözümlerin tümü teknoloji odağında sunuluyor. ‘Açık Bankacılık nedir’ sorusunu en basit ifadeyle; bankacılık işlemlerine dijital dünyada kazandırılan yeni bir boyut şeklinde yanıtlamamız mümkün!
İnternet, mobilizasyon ve bankacılık terimlerinin ortaklığıyla oluşan “Açık Bankacılık” kavramı da geleceğimizi şekillendirecek bir yenilik olarak karşımıza çıkıyor. Açık bankacılık, şimdilik kurumların, çok yakın bir gelecekte de bireysel kullanıcıların farklı finans kuruluşlarındaki bilgilerini tek bir arayüz ya da uygulama üzerinde toplayabilmesine olanak sağlayan teknolojiler bütünüdür. Bir başka deyişle finansal süreçlerde bankaları değil de bankacılık işlemlerini ön plana çıkaran, tek bir panelde toplanan verilerin çeşitli muhasebe ve finans raporlarına entegre edilebildiği yeni nesil bankacılıktan bahsediyoruz.
Türkiye’de popüler açık bankacılık uygulamaları hangileri?
Türkiye fintech ekosisteminde açık bankacılık platformları geliştiren birçok şirket bulunuyor. NetEkstre, Vomsis, Finmaks, Finstant, Paratic, BulutTahsilat, gibi fintech girişimleri tarafından geliştirilen platformlar Türkiye’de açık bankacılık hizmeti sunan markalardır. Ayrıca bankalar da zaman içerisinde kendi yazılımlarını geliştirerek mobil bankacılık hizmetleri arasına çeşitli formasyonlarla açık bankacılık teknolojilerini kullanmaya başladı. İş Bankası’nın TekCep uygulaması bunlara bir örnek olarak sayılabilir
Açık Bankacılık nasıl çalışıyor?
Açık Bankacılık, bilgisayar teknolojileri bakımından oldukça basit bir yöntem olan API (Uygulama programlama arayüzü) mantığıyla çalışıyor. Yani, çalıştığınız bankalardaki bilgilerinizin izninize bağlı olarak üçüncü parti kuruluşlara (yani finteklere) açılmasına imkân tanıyan API’ler Açık Bankacılık’ın kalbi olarak tanımlanabilir. API’ler vasıtasıyla farklı bankalardan çekilen size ait hareketler, hesap bilgileri finteklerin geliştirdiği uygulamalara aktarılıyor ve siz de her bir hareketiniz için banka banka dolaşma zahmetinden kurtuluyorsunuz. Özellikle birçok bankayla çalışan, her gün sayısız bankacılık işlemi gerçekleştiren şirketler için zaman ve mesai bakımından büyük avantajlar sağlanıyor.
Açık Bankacılık kavramının tarihsel gelişimi: PSD ve PSD2 nedir?
1994 yılında İngiltere temellerinin atıldığı Açık Bankacılık fikri, sonrasında Avrupa Birliği genelinde büyük bir ilgi odağı haline dönüştü. 2009 yılına gelindiğinde ise Avrupa Birliği’nde yürürlüğe giren Ödeme Hizmetleri Kanunu (PSD), ödeme hizmetleri için bankalara API (iki uygulama arasında iletişim kurmayı sağlayan program arayüzü) kullanma zorunluluğu getirdi. Bu zorunluluk, bir bankanın sahip olduğu bilgileri, bu bilgilerin gizliliğini ve güvenliğini temin edecek şekilde üçüncü hizmet sağlayıcılara aktarılmasının önünü açtı.
Takvimler 2015’i gösterdiğinde ise PSD2 adıyla 2. Ödeme Hizmetler Kanunu olarak bir güncelleme daha geldi. Yapılan bu yapısal ve hukuksal değişiklik ise bankaların müşteri talepleri doğrultusunda müşterilerin bilgilerini API’ler aracılığıyla üçüncü servis sağlayıcılarda açması zorunlu hale getirdi. PSD2 ile kapsam genişletilirken sistemin Avrupa dışına taşınmasına ilişkin hukuki düzenlemeler yapıldı. PSD2’nin en önemli kazanımı ise Hesap Bilgileri ve Ödeme Başlatma Hizmet Sağlayıcıları kavramı literatüre girmesi oldu. Ayrıca güvenlik ve gizlilikle ilgili belirli kriterler getirildi.
Türkiye’de Açık Bankacılık: Online Hesap Hareketi Hizmeti ve Ödeme Başlatma Hizmeti
Avrupa Birliği’nde 2009 yılında temelleri atılan Açık Bankacılık düzenlemeleri, Türkiye’de ise ilk olarak 27 Haziran 2013 tarihinde yürürlüğe giren 6493 sayılı Ödeme ve Menkul Kıymet Mutabakat Sistemleri, Ödeme Hizmetleri ve Elektronik Para Kuruluşları Hakkında Kanun ile oldu. Böylece Türkiye’de Açık Bankacılık için girişimler başlamış oldu. Avrupa’da ve dünyada PSD2 düzenlemesinin kanuni karşılığı olarak 2019 Kasım ayında ve 2020 Ocak ayında mevcut kanunda yeni bir güncellemeye daha gidildi. 15 Mart 2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan ilgili yönetmelik 1 Ocak 2021’de yürürlüğe girdi. 2021 yılının hemen başında ise Açık Bankacılık ile ilgili kavramlar ve tanımlamalar da kanunlar çerçevesinde yapıldı.
2020 yılının başındaki güncellemeyle birlikte Açık Bankacılık alanında faaliyet gösteren fintekler, kullanıcılarına Hesap Hareketleri Servisi ve Hesap Başlatma Servisi olmak üzere iki ana başlıkta hizmet verebiliyor. Ödeme Başlatma Servisi, kullanıcıların farklı finans kuruluşlarındaki ödeme hizmetini başlatmasına fırsat tanıyor. Hesap Hareketleri Servisi ise kullanıcıların bankalardaki hesap hareketlerinin üçüncü bir servis üzerinden sunulabilmesini sağlıyor.
66493 sayılı kanun gereği ödeme hizmetleri için şirketlerin Fintech Erişim yetkileri ve faaliyet izinleri TCMB tarafından değerlendiriliyor ve kararlaştırılıyor. Ödeme hizmetleri alanında faaliyet göstermek isteyen fintech şirketleri TCMB Lisans, yetki ve faaliyet izinlerini almak koşuluyla kullanıcılara hizmet verebiliyorlar.
